بررسی امکان کنترل بیولوژیک علف هرز تلخه (acroptilon repens l.) توسط مگس بذر خوار (europhora xanthippe)

تلخه repens l.) (acroptilon علف هرزی چندساله از خانواده کاسنی است که از طریق بذر و ریزوم تکثیر یافته و به عنوان یکی از علف های هرز خطرناک و سمج محسوب می شود. در سال 1389، مگس بذر خواری از درون قوزه گیاه تلخه، در شهرستان بیرجند جمع آوری و توسط موسسه گیاهپزشکی کشور، به-نامeurophora xanthippe (munro) شناسایی شد. زیست شناسی این مگس در طبیعت مورد بررسی قرار گرفت و فعالیت حشره در طی فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان مشخص شد. بررسی فراوانی فصلی مگس بذر خوار در خرداد ماه نشان داد که پیک پرواز مصادف با ظهور نسل دوم می باشد. لاروهای این مگس، توسط دو گونه زنبور به نام های microdontomerus annulatus (spinola) و eurytoma sp. پارازیته شدند. به منظور بررسی کارایی مگس بذر خوار u. xanthippe در کنترل بیولوژیک علف هرز تلخه آزمایشات جداگانه ای، در شرایط آزمایشگاهی، گلخانه ای و صحرایی در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند طی سال های 90 - 91 انجام گرفت. نتایج نشان داد که مگس بذر خوار باعث تخریب 64 درصدی بذور در قوزه های خسارت دیده نسبت به شاهد شده است. بین بذور شاهد و بذور خسارت دیده توسط حشره از لحاظ درصد جوانه زنی در شرایط آزمایشگاهی اختلاف معنی داری وجود داشت. نتایج نشان داد که فعالیت مگس بذر خوار موجب کاهش معنی دار (10/00 >p) بذور تلخه، میزان جوانه زنی، وزن تر و وزن خشک بذور در مقایسه شاهد شده است. نتایج آزمون دامنه میزبانی با 5 گیاه از خانواده کاسنی شامل: تلخه، گلرنگ، گل مریم، گل همیشه بهار و گلرنگ وحشی نشان داد که مگس بذر خوار به صورت تخصصی عمل کرده و به نظر می رسد دارای رژیم غذایی تک خوار بوده و در گیاهان مورد مطالعه تنها از بذور تلخه تغذیه کرده است. بنابراین با توجه به تک میزبانه بودن و توان بالا در تخریب بذور به نظر می رسد بتوان از این عامل در کنترل بیولوژیک علف هرز تلخه استفاده کرد. کلمات کلیدی: علف هرز، کنترل بیولوژیک، تلخه